Rozważ, w jaki sposób twórcy wybranych przez Ciebie epok rozumieli pojęcie patriotyzmu. [1 – część 2]

,,Konrad Wallenrod"  Adama Mickiewicza 

Literatura podmiotu: części 1 – 4
1. Kochanowski Jan, Pieśń o spustoszeniu Podola,

2. Mickiewicz Adam, Konrad Wallenrod,

3. Orzeszkowa Eliza,  A...B...C...,

4. Słowacki Juliusz, Grób Agamemnona.

2.  Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod

Romantyczna koncepcja patriotyzmu polega na utożsamianiu się jednostki z ojczyzną i narodem. 

Konrad Wallenrod – tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza – jest postacią skrojoną na miarę osoby gotowej do udźwignięcia tej idei.

Jego biografia, chociaż ukazana we fragmentaryczny sposób, pozwala zaliczyć Konrada Wallenroda do grona bojowników o sprawę narodową – o odzyskanie wolności. 

Bohater dwojga imion, ponieważ funkcjonuje w utworze także jako Walter Alf, był wychowywany wśród Krzyżaków, którzy porwali go, gdy był jeszcze małym, nieświadomym swojego pochodzenia chłopcem. Konrad Wallenrod to człowiek o refleksyjnej naturze, zamknięty w sobie, tajemniczy, skłonny do popadania w melancholię. 

Nierzadko – nawet podczas uczty – nie ulega nastrojom zabawy, sprawia wrażenie osoby przygnębionej, oderwanej od rzeczywistości, zadumanej i samotnej.

Bohater często rozmyśla o potędze Zakonu, z której najlepiej zdaje sobie sprawę, bo poznał ją niejako od środka. Wypowiedziane w obecności Konrada Wallenroda słowo ojczyzna sprawia, że znika jego dobry nastrój.

Jedyną osobą z otoczenia Waltera Alfa, która pojmuje przyczynę jego stanów emocjonalnych, jest Halban. Dowiadujemy się więc, że Konrad Wallenrod jest Litwinem wewnętrznie przeświadczonym o tym, że w uczciwej walce z Krzyżakami Litwa poniesie druzgocącą klęskę.

Ukształtowany poprzez opowieści Wajdeloty na świadomego patriotę Walter Alf przeżywa wyniszczające go rozterki moralne. Bohater czuje się Litwinem, a tę świadomość zawdzięcza Halbanowi.

Przekonanie o przynależności do litewskiego narodu, wychowanie przez Krzyżaków i przebywanie wśród nich to czynniki wywołujące potężny konflikt w duszy bohatera. Dotyczy on wyboru sposobu postępowania, co w przypadku prawego, honorowego człowieka zostanie okupione wewnętrznym rozdarciem.

Skoro Litwini nie mają najmniejszej szansy na zwycięstwo w uczciwej walce z Krzyżakami, pozostaje jedynie odwołanie się do podstępu, a to z kolei będzie zakrawało na zdradę.

Konrad Wallenrod doskonale wie, że w walce z Zakonem trzeba być lisem i lwem, ale ta świadomość nie ułatwia mu bynajmniej podjęcia decyzji. Po „stokroć przeklina godzinę”, w której „od wrogów zmuszony” po burzliwej walce wewnętrznej przywdzieje skórę lisa.

Skąd takie wahanie? Wynika ono z faktu, że Walter Alf jest rycerzem, a to zobowiązuje go do przestrzegania kodeksu rycerskiego. Etos rycerza narzuca rygorystyczne kanony postępowania, a najważniejsze z nich to honor i walka fair play.

Złamanie tych zasad oznacza skazę na honorze, co dla średniowiecznego rycerza będzie po prostu hańbą. Konrad Wallenrod, kierując się miłością do ojczyzny i narodu (opuściwszy żonę Aldonę), poświęca swoje dobre imię oraz osobiste szczęście i wybiera drogę podstępu.

Jako Mistrz Zakonu w taki sposób dowodzi Krzyżakami, że pewne zwycięstwo przeradza się w klęskę. Bohater, podejmując decyzję, miał świadomość, że poniesie jej konsekwencje, dlatego, nie chcąc dopuścić do wykonania wyroku przez sąd kapturowy, popełnia samobójstwo, a Halban zobowiązuje się do przekazania informacji o jego poświęceniu następnym pokoleniom, żeby ocalić je od zapomnienia.

cdn