Taniec jako metafora. [2]

Pan Tadeusz  Adama Mickiewicza 

Literatura podmiotu: części 1 – 4 

1. Mickiewicz Adam, Pan Tadeusz,
2. Mrożek Sławomir, Tango,
3. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią,
4. Wyspiański Stanisław, Wesele.

2.  Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz

O ile średniowieczny taniec śmierci zmierzał ku nicości i był ponury oraz przerażający, o tyle taneczny korowód w  Panu Tadeuszu  Adama Mickiewicza jest kolorowy, wesoły i porównany do wijącego się węża. 

 
Dokąd zmierza?   

Na to pytanie nie sposób udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ funkcja tańca w epopei ma złożony charakter. Spróbujmy odczytać jego metaforyczny kontekst, zaczynając rozważania od analizy sytuacji.

Do Soplicowa przybywa generał Dąbrowski i na jego cześć przygotowano wielką ucztę. 

Nie był to jednak jedyny powód jej wydania, bo w obecności rodziny, szlachty i zaproszonych gości Tadeusz miał oświadczyć się Zosi. Zgromadzone tak licznie towarzystwo wysłuchało najpierw koncertu Jankiela na cymbałkach, który wywarł na nim ogromne wrażenie. 

Mistrz umiejętnie nie tylko budował nastrój, lecz także wywierał wpływ na emocje słuchaczy, wodząc ich od uniesienia i radości poprzez smutek do rozpaczy za sprawą przywoływanych historycznych wydarzeń. Zgromadzeni w muzyce Jankiela bez trudu rozpoznali więc uchwalenie Konstytucji 3-go Maja, Targowicę, rzeź Pragi i Mazurka Dąbrowskiego.

Po koncercie Jankiela odbywa się dalsze duchowe misterium, ponieważ rozbrzmiewają dźwięki polskiego, narodowego tańca – poloneza. 

Piękny korowód sunących w tradycyjnych strojach par sprawia wrażenie przeniesienia się do arkadyjskiej krainy mieniącej się barwami i obfitującej w magiczne przeżycia. 

Niczym w baśniowym śnie przesuwają się w takt poloneza tancerze, a na czele korowodu w pierwszej parze widzimy Podkomorzego i prześlicznie wyglądającą szczęśliwą Zosię.

Wykorzystanie przez poetę poloneza było celowe i miało służyć wyrażeniu intencji autora, który nawiązując do tradycji, pragnie podkreślić trwałość narodowych obyczajów. Dodajmy obyczajów przechowywanych w pamięci polskiego wieszcza – emigranta. 

Metaforyczny sens tańca w  Panu Tadeuszu  Adama Mickiewicza oznacza także, że tradycyjny świat szlachecki chyli się ku upadkowi i zmierza ku zapomnieniu. Jednocześnie jednak polonez jako element kultury staje się nie tylko zalążkiem czegoś nowego, lecz także ogniwem łączącym stary oraz młody świat.

cdn