Fantastyka w literaturze. Omów sposoby kreowania świata przedstawionego w wybranych utworach polskiego romantyzmu. [3 – część 2]

Trzecia część ,,Dziadów"   Adama Mickiewicza

Literatura podmiotu: części 1 – 4

1. Krasiński Zygmunt, Nie-Boska komedia,

2. Mickiewicz Adam, Dziady cz. III,

3. Mickiewicz Adam, Świtezianka,

4. Słowacki Juliusz, Balladyna.

2.  Adam Mickiewicz – Dziady  część III

O ile w Świteziance nimfa wodna została ukazana jako niezwykle tajemnicza istota, o tyle w III części Dziadów duchy, zjawy, diabły i anioły są niemalże widoczne.

Pojawiają się w bardzo istotnych dla rozwoju akcji dramatu okolicznościach.

Dramatu, w którym Mickiewicz nie przestrzega żadnych kanonów dotyczących zasad tworzenia tego gatunku literackiego.

„Arcydramatu”, w którym świat fantastyki odgrywa niezwykle ważną rolę, ponieważ – potraktowany jako równorzędny świat – uzupełnia i wzbogaca prawdę o człowieku.

Fantastyce w III części Dziadów przyznano pełne prawa, dzięki czemu poznajemy zupełnie nowe podejście do zachodzących między ciałem a duszą relacji.

W sztuce Mickiewicza dusza jako istota niematerialna może funkcjonować poza ciałem i nie podlega nakazom biologicznego życia. Taki sposób podejścia do wspomnianej relacji umożliwia duszy nawiązanie bezpośredniego kontaktu ze światem nadprzyrodzonym, co znalazło odbicie we wszystkich ukazanych w utworze widzeniach.

„Widzenia odgrywają doniosłą rolę w konstrukcji Dziadów drezdeńskich. Stanowią one część życia duszy, tej sfery bytu ludzkiego, którą szczególnie interesowali się romantycy, upatrując w niej nie tylko ukrytą prawdę jednostkowej psychiki, lecz domenę kontaktu z wymiarem pozarzeczywistym, z bytami spirytualnymi – z duchami, diabłami, aniołami. Jest to – jak mówi się w Prologu – „świat cichy, głuchy, tajemniczy”, do którego przenikają dusze ludzkie we śnie (śni Więzień w Prologu, Ewa, Senator)”.

Powyższe słowa przytoczyłam za Aliną Witkowską.

Dzięki poetyce snu (mimo fizycznego zniewolenia człowieka) wyswobodzona od ciała dusza swobodnie przemierza wszystkie metafizyczne sfery. Wybitne jednostki, jak chociażby Konrad czy Ksiądz Piotr, mają nieograniczone możliwości działania.

Po dokonaniu samokreacji dusza Konrada leci do nieba, żeby wadzić się z Bogiem, a będący uosobieniem pokory Ksiądz Piotr doświadczył łaski poznania przyszłych losów polskiego narodu.

Po Widzeniu Senatora diabły najpierw wydzierają jego duszę, a później zamykają ją w ciele jak w brudnej psiarni.

Sen człowieka w ujęciu Mickiewicza zależy od osobowości bohatera, toteż niewinna Ewa we śnie w mistyczny sposób obcuje z duchem ukochanego.

cdn

[W przypadku chęci poszerzenia wiedzy i możliwości interpretacyjnych proszę zerknąć do postów publikowanych od 12. 10. do 25. 10. 2012 roku].