Tradycja szlachecka w polskiej literaturze. Przedstaw i scharakteryzuj stosunek pisarzy do szlacheckiej przeszłości na przykładzie wybranych utworów. [3]

Grób Agamemnona   Juliusza Słowackiego 

Literatura podmiotu: części 1 – 4 
1. Gombrowicz Witold, Ferdydurke,
2. Mickiewicz Adam, Pan Tadeusz,
3. Niemcewicz Julian Ursyn, Powrót posła,
4. Słowacki Juliusz, Grób Agamemnona.

3.  Juliusz Słowacki – Grób Agamemnona

Nastawienie Juliusza Słowackiego do szlacheckiej tradycji bardzo różni się od punktu widzenia Mickiewicza.

W wierszu Grób Agamemnona  nie odnajdziemy ani zachwytu nad przypominającym Eden krajem, ani tym bardziej pogodnych, nastrojowych, sentymentalnych nawiązań do przeszłości Polski.

Utwór Juliusza Słowackiego ma zdecydowanie antysarmacki charakter i zawiera nie tylko krytykę sposobu życia dawnej szlachty, lecz także oskarżenie o lekkomyślne doprowadzenie do upadku ojczyzny. Oskarżenie, które podmiotowi lirycznemu sprawia ból, przynosi wstyd i niezłomne przekonanie, że historia Polski nie mogła potoczyć się inaczej, skoro była rządzona przez „czerepy rubaszne”.  

Poeta nie może pogodzić się z tym, że będąca niegdyś „pawiem narodów” ojczyzna znajduje się obecnie w rękach zaborców jako „służebnica cudza”. Podmiot liryczny z pasją i wyczuwanym ogromnym żalem podkreśla, że sarmacka duma i pycha nieuchronnie prowadziły ojczyznę do zguby. 

Oskarża ponadto szlachtę o gwałcenie praw człowieka, kłótliwość, ciemnotę, zaściankowość oraz brak poczucia odpowiedzialności za losy kraju. Obrachunek Juliusza Słowackiego z sarmacką przeszłością Polski jest gorzki, bolesny, pełen negatywnych doznań i pozbawiony jakiegokolwiek uroku. 

To, co dla Mickiewicza w  Panu Tadeuszu  było powodem do dumy, w ujęciu Juliusza Słowackiego staje się palącą duszę przyczyną gniewu, cierpienia i niezgody na zastaną sytuację, a przecież obaj romantyczni poeci nawiązują do tej samej polskiej tradycji szlacheckiej.

cdn