Wieś i chłopi w dziełach twórców Młodej Polski. [4]

Rozdziobią nas kruki, wrony... oraz Zmierzch  Stefana Żeromskiego

 Literatura podmiotu: części 1 – 4

1. Kasprowicz Jan, Z chałupy, sonet I, XV, XXXIX,

2. Reymont Władysław Stanisław, Chłopi, t. 1,

3. Wyspiański Stanisław, Wesele,

4. Żeromski Stefan, Rozdziobią nas kruki, wrony..., Zmierzch.

4.  Stefan Żeromski

4.1.  Rozdziobią nas kruki, wrony...

Stefan Żeromski na pozycję społeczną chłopów patrzy z punktu widzenia klasowego konfliktu. 

W opowiadaniu  Rozdziobią nas kruki, wrony... zastosowane naturalistyczne środki służyły wyrażeniu dezaprobaty wobec sytuacji chłopów oraz ich politycznej nieświadomości.

Ileż mściwości i okrutnej, gorzkiej satysfakcji wyczuwamy w przytoczonych słowach:

„Tak bez wiedzy i woli zemściwszy się za tylowieczne niewolnictwo, za szerzenie ciemnoty, za wyzysk, za hańbę i za cierpienie ludu, szedł ku domowi z odkrytą głową i z modlitwą na ustach”.

Józef Chełmoński  Wieś

Zemsta chłopa polegała na obrabowaniu zabitego powstańca, ponieważ zupełnie nie rozumiał, że Winrych walczył także za jego wolność. 

Ta ponura i przygnębiająca scena to sugestia Żeromskiego dotycząca przyczyn upadku powstania styczniowego.

Chłopi uważali, że ono ich nie dotyczyło, bo nie mieli żadnego rozeznania politycznego i byli pozbawieni narodowej świadomości. Pisarz protestuje przeciwko nędzy i niedoli chłopów, ubolewa nad ich ciemnotą i wyniszczającą egzystencją w nieludzkich warunkach.

4.2.   Zmierzch

W prozie Stefana Żeromskiego poza dezaprobatą odnajdujemy również współczucie z powodu ciężkiej sytuacji chłopów wyrażone w opowiadaniu  Zmierzch  przy pomocy misternie budowanego nastroju z wykorzystaniem impresjonistycznych środków wyrazu.

Walek Gibała – bezrolny chłop – ciężko pracuje przy wydobywaniu torfu. Razem z nim pracuje również żona, która przeżywa koszmarne lęki, ponieważ malutkie dziecko zostało bez opieki w domu.

Gibałowie są w okrutny sposób wykorzystywani przez rządcę folwarku żerującego na ich niedoli. 

Oboje z bezrolnych chłopów stali się najpierw wyrobnikami, a później najemnikami. Ich praca trwa codziennie do zmroku.

Z racji przypisywanej mu roli tytułowy zmierzch może funkcjonować jako jeden z bohaterów utworu, ponieważ potęguje obraz nędznej doli chłopskiej rodziny. 

Wieczorny pejzaż otula mgła, a więc przyroda także wyraża swój smutek nad pozbawionym wszelkiej radości losem chłopów, których życie sprowadza się do walki o biologiczne przetrwanie.

Następny motyw:  Totalitaryzm