Totalitaryzm jako doświadczenie człowieka XX wieku. [1]

Zniewolenie, ingerowanie władzy we wszystkie dziedziny życia obywateli (nie wyłączając osobistego), sprawowanie nad nimi kontroli, terror, zastraszanie, manipulowanie, pozbawianie poczucia człowieczeństwa, propaganda, przemoc, wygodne kłamstwa,  zmuszanie do zdrady i podłości – oto synonimy totalitaryzmu. 

Literatura podmiotu: części 1 – 4 

1. Borowski Tadeusz, U nas w Auschwitzu, 

2. Grudziński-Herling Gustaw, Inny świat,
3. Konwicki Tadeusz, Mała apokalipsa,
4. Miłosz Czesław, Który skrzywdziłeś.

1. Tadeusz Borowski – U nas w Auschwitzu

Bohaterami opowiadania U nas w Auschwitzu Tadeusza Borowskiego są ludzie przebywający w lagrze, czyli w niemieckim obozie koncentracyjnym, który został utworzony w celu wyniszczenia jak największej ilości więźniów. Zakrojone na szeroką skalę działania są prowadzone planowo, a ich celem jest wymordowanie tysięcy, milionów ludzi, którzy mają świadomość, że czekają w kolejce po śmierć.

Sytuacja więźnia w obozie zależy od jego numeru, ponieważ niższy numer oznacza, że przebywa w nim dłużej. Twarde, bezwzględne, okrutne, nieludzkie zasady obozowej egzystencji przedstawia młody student z Warszawy, który jest narratorem opowiadania.

Przyjrzyjmy się nieco bliżej tej postaci, ponieważ została wykreowana w taki sposób, żeby odzwierciedlać intencje autora. Miał on bowiem świadomość, że pisany przez niego dokument powinien być przejrzysty i powinien posiadać prostą formę.

Borowski stworzył fikcyjną postać należącą do obozowej społeczności. Jako jeden z lagrowych więźniów przeniknął obozowe struktury, więc jego wiedza pozwala mu nie tylko wypowiadać się na temat szans na przeżycie w obozie, lecz także oskarżać totalitarny system, w którym człowiek został zredukowany do numeru, a numer nie czuje, nie myśli, kieruje się potrzebą zaspokojenia wszechobecnego głodu.

W opowiadaniu Borowskiego osobowość, psychologiczna sfera życia człowieka nie istnieje, ponieważ ludzie kierują się zwierzęcym niemalże instynktem przetrwania i funkcjonują w kategoriach biologii i fizjologii. W obozie koncentracyjnym nie sposób przestrzegać systemu wartości, a wpajane dotychczas ideały przestają obowiązywać w totalitarnym świecie.

Okazaną pomoc lub współczucie można było przypłacić życiem, bo kategorie dobra i zła całkowicie się zatarły. Funkcjonariusze zbrodni dążą do totalnego uprzedmiotowienia człowieka, a dokonywane przez więźniów wybory wiązały się wyłącznie z walką o przeżycie i zostały odarte z etycznych rozterek, co oznaczało jedynie pragnienie przetrwania za każdą cenę, za wszelką podłość.

Koncentracyjny obóz Borowskiego ukazuje lagrowanego człowieka    osadzonego w obozie bez jego woli w świecie urągającym humanitaryzmowi.

cdn